De wereld verdrinkt in torenhoge schulden

Nieuwe records

Elk kwartaal komt onderzoeksbureau Institute of International Finance (IIF) met de Global Debt Monitor. Al kwartalen op rij meldt het IIF dat de wereldwijde schuldenberg als maar hoger wordt. Aan het eind van het derde kwartaal – de meest recent gepubliceerde data – werd een nieuw record geschreven. Overheden, bedrijven, en huishouders hadden bij elkaar opgeteld bijna 253 biljoen dollar aan schulden staan. Dat is $253.000.000.000.000, of bijna 1650 keer de huidige marktkapitalisatie van Bitcoin.

Ook de zogeheten ‘debt-to-GDP’-ratio – ookwel staatsschuldquote genoemd – schreef een nieuw record. Dit percentage geeft de verhouding tussen staatsschuld en het bruto binnenlands product weer. Een ratio van 100% betekent dat de schulden van een land evenveel waard zijn als alle door het land geproduceerde goederen en diensten in een jaar. Wereldwijd steeg de staatsschuldquote naar 322%, en voor de VS en Europa alleen zelfs naar een zinderende 383%.

Nieuwe schulden

In westerse economieën draagt het bedrijfsleven significant bij aan de stijgende cijfers. Zo steeg de totale waarde van zakelijke schulden in de VS tot een kleine 47% van het totale BBP, aldus twee Fed-economen. Dat is het hoogste niveau in vijftig jaar.

In landen als Nieuw-Zeeland, Zwitserland, en Noorwegen is een opvallend stijging te zien in de schulden van huishoudens. In de Verenigde Starten en Australië is ook de overheidsschuld naar een all time high gestegen.

Opmerkelijk is ook dat stijging van de S&P500-index hand in hand lijkt te gaan met stijging van de schulden. Helemaal onverklaarbaar is dat niet. Bedrijven gebruiken in toenemende mate nieuwe schulden om eigen aandelen (terug) te kopen. Zo’n terugkoopactie levert simpelweg meer op dan er aan rente betaald moet worden over het versgeperste geld.

‘Zou het misschien een tandje minder kunnen?’, vraag je jezelf wellicht af. Hoewel dat op de lange termijn verstandig zou zijn, verwacht het IIF in 2020 juist nieuwe records, “onder andere gedreven door lage rentes en andere gunstige financiële condities”.

Risico’s

Zonder risico’s is het verhogen van de schuldenberg niet. De rentelasten lopen op, de verhouding tussen operationele winst en rentelasten verslechtert, en overheden, bedrijven, en huishoudens worden gevoeliger voor economische schokken.

Daarnaast neemt het risico toe dat bedrijven en overheden schulden niet meer kunnen herfinancieren of aflossen. Dat is echter pijn waar pas wat van gevoeld wordt na het aflopen van de looptijd van een lening of andere vorm van schuld. Maar dat we het gewicht van de schuldenberg uiteindelijk gaan voelen, zijn de CRFB en de ECB het over eens.

Vooralsnog is het centraal bankiers gelukt om een heftige crisis te vermijden. Maar gaan we langzaam op de afgrond af? En doet de Europese Centrale Bank dat bewust? Daarover meer in deze inleiding op een serie artikelen over de aankomende recessie.