Waarom de overheid met groepsimmuniteit teveel risico neemt

Ruttische roulette

Okay, groepsimmuniteit it is. Vanavond sprak premier Mark Rutte de natie toe en legde uit dat we moeten accepteren dat 50% van Nederland besmet raakt. Beheerste verspreiding, noemde hij het. Daarmee neemt hij een groot risico.

Ruttische roulette
0%
Bert Slagter
Door Bert Slagter

Dit artikel is een weergave van dit Twitter-draadje (ThreadReader).

Allereerst, ik ben niet gespecialiseerd in coronavirussen en longontstekingen. Ik heb wel verstand van complexe systemen, risico en onzekerheid. En dat vanuit dat perspectief wil ik graag wat kanttekeningen maken bij de gekozen strategie.

Misschien is dit nu wel het belangrijkste perspectief. Want ook medisch specialisten en virologen weten eigenlijk nog heel weinig, het is tenslotte een nieuwe ziekte met nog onbekende eigenschappen. Dat blijkt wel uit de tegenstrijdige conclusies en adviezen, en het voortdurend voortschrijdende inzicht.

Terwijl de wetenschap over complexe systemen en beslissen in onzekerheid ongewijzigd van toepassing is.

Catastrofes uitsluiten

Groepsimmuniteit betekent dat zoveel mensen immuun zijn, dat het virus zich niet meer effectief kan verspreiden. Dit wordt bij bof, mazelen en rode hond bereikt door een groot deel van de kinderen te vaccineren. Veel voordeel, weinig risico.

Deze strategie is alleen verstandig als je catastrofes hebt uitgesloten. Groepsimmuniteit door inenting is fundamenteel anders dan door ziekte, vanwege de linker staart van de waarschijnlijkheidsverdeling, dat is het stuk met “massasterfte” erin.

Er zijn twee soorten catastrofe die we niet hebben uitgesloten:

Categorie 1: het risico op het onherstelbaar overbelasten van het zorgsysteem. De sleutel daarbij is testen, testen, testen.

Categorie 2: er worden aannames gedaan over de dynamiek van het systeem.

Ik zal ze allebei toelichten.

Overbelasten van het zorgsysteem

De huidige strategie is: fitte mensen gecontroleerd de ziekte aanbieden en kwetsbare mensen ontzien, zodat er minimale sterfte is en de zorg niet overbelast raakt. Flatten the curve, en dus beweging beperken. Dit artikel van Washington Post maakt op briljante wijze zichtbaar hoe dat werkt.

Maar hoe weet je dat je de beweging voldoende beperkt? Als je wacht tot de intensive care vol ligt, ben je te laat. Verspreiding is in de beginfase exponentieel, dus als de IC vol loopt, volgt er nog een enorme berg ernstig zieken.

De UK volgt dezelfde strategie. De Engelse professor Ian Donald merkte daarover op dat het sluiten van scholen en evenementen als een soort draaiknop gebruikt kan worden om de verspreiding te vertragen als dat gewenst is.

Maar wat nu als meer vertraging nodig is, iets meer richting lockdown, zoals in Italië, Duitsland, Frankrijk en Spanje? Wanneer weet je dat? Er is maar één manier, en dat is meten. Testen, testen en testen, net als in Zuid-Korea.

In Nederland testen we volgens het RIVM door gebrek aan materiaal juist steeds minder, nu alleen nog maar kwetsbare mensen (boven 70 of onderliggend lijden). Dat voelt als besturen van een formule 1 auto terwijl je alleen in de achteruitkijkspiegel mag kijken. Dat gaat prima op het rechte stuk...

Aannames over de dynamiek van het systeem

De eerste aanname is dat daadwerkelijk effectieve immuniteit wordt opgebouwd, en geen herbesmetting mogelijk is. Complexiteitswetenschapper Norman noemt dat arrogantie.

Wat als de ziekte mensen permanent beschadigt? Omdat we het virus nog maar net kennen, weten we weinig over het effect op lange termijn. Zolang we een catastrofe niet hebben uitgesloten, moeten we heel voorzichtig zijn.

Een belangrijke notie is: "afwezigheid van bewijs is geen bewijs van afwezigheid". Anders gezegd, als je niet kunt bewijzen dat er effectieve, langdurige immuniteit ontstaat, neem aan dat het niet ontstaat.

Samengevat neemt de overheid twee soorten risico's. Enerzijds is er weinig zicht om op tijd bij te sturen. Anderzijds is er geen zekerheid dat deze strategie werkt. Terwijl er wel mensenlevens op het spel staan.

Misschien heeft de overheid meer gegevens dan de wetenschappers wereldwijd. Dan wordt het hoog tijd dat ze die deelt - open source de data! Zo niet, dan vind ik dat we een voorzichtiger koers zouden moeten varen.

Voorzichtiger, dat betekent strenge maatregelen om (dure) tijd te kopen om test- en zorgcapaciteit omhoog te krijgen. Meer zicht en meer marge. Duizenden levens staan op het spel. Bij Russische roulette is het ook waarschijnlijk dat je blijft leven. Wie durft?

Iedereen heeft een mening

Onder de noemer Opinie schrijven we regelmatig over een spraakmakende podcast, video of tweetstorm. We zijn het niet noodzakelijkerwijs eens met de spreker of schrijver, maar vinden het interessant genoeg om te delen, duiden en ondertitelen.

Over de auteur

Bert Slagter

Bert Slagter

Medeoprichter van LekkerCryptisch. Achtergrond in informatica en natuurkunde. Bouwt mooie software, teams en bedrijven. Student van geopolitiek, macro-economie, complexe systemen en waarschijnlijkheid. Op zoek naar het signaal in de ruis.