Fed print honderden miljarden om geldmarkt op gang te houden

Repo-markt

Voor het eerst in een decennium moest de Fed, de centrale bank van de VS, rigoreus inspringen om de geldmarkt op de been te houden. Onder de term ‘geldmarkt’ verstaat men doorgaans de markt van kortlopende kredieten, met een looptijd van een dag tot 1-2 jaar.

Binnen de geldmarkt bevindt zich ook de zogeheten ‘repo-markt’, het grootste pandjeshuis ter wereld, populair bij banken die snel cash nodig hebben. Dat werkt als volgt. Een bank wil geld en verkoopt daarom een Amerikaanse staatsobligatie aan een andere financiële instelling. Bij die transactie wordt vastgelegd dat het schuldpapier later teruggekocht wordt voor een iets hogere prijs, vaak binnen 24 uur. Dat is de repurchase agreement, of kortweg de ‘repo’.

Nieuwe miljarden

Er is een reden dat banken regelmatig op de repo-markt te vinden zijn. Vanuit de Fed is een minimum aan cashreserves vereist. Aan dat minimum moet voor het einde van de dag zijn voldaan. Eventuele tekorten worden gecorrigeerd door repo’s af te sluiten. Het is de grote stoelendans van geld die fundamenteel is aan de Amerikaanse (en Westerse) economie. Zonder die stoelendans lopen ook andere delen van de economie vast. Of, zoals econoom Paul Krugman omschrijft: een run op repo’s “bevond zich in de kern van de financiële crisis in 2008”.

Op repo’s is rente van toepassing. In een normale situatie volgt die rente de zogeheten federal funds rate. Dat is het belangrijkste officiële rentetarief van de Verenigde Staten, ingesteld door de Federal Open Market Committee (FOMC), een beleidsbepalend orgaan van de Fed.

Maar er gaat iets mis. De rente op repo’s steeg vorige week flink, van de beoogde bandbreedte van 1,75% - 2% naar een ruime 10%. Dat duidt op een geldtekort, en dus voelt de Fed zich genoodzaakt om rigoreus in te grijpen: er moet nieuw geld bij om de geldmarkt op gang te houden. Veel geld:

• 17 september: $53,2 miljard.
• 18 tot 20 september: $75 miljard per dag.
• 23 september: $75 miljard.
• 24 tot 27 september: minimaal $75 miljard per dag.
• 30 september tot 10 oktober: minimaal $75 miljard per dag.

In totaal wordt er door repo’s op te kopen honderden miljarden dollars beschikbaar gesteld om de economie draaiende te houden, met als doel de repo-rente te drukken. Blijkbaar is de markt daartoe zelf niet in staat, en is een externe interventie nodig.

Vraag naar dollars

Wellicht komt de vraag bij je op waarom (ogenschijnlijk ineens) een tekort aan cash is ontstaan op de geldmarkt. “Het lijkt erop dat de afgelopen dagen veel cash het systeem uitgestroomd is”, vertelt Gregori Volokhine van Meeshaert Financial Services. “De vraag naar dollars was groter dan het aantal dollars in circulatie.”

Wat er met al dat geld is gebeurd, legt Volokhine niet uit. Volgens Bloomberg is het een samenloop van omstandigheden. Juist op het moment dat bedrijven hun kwartaalbelastingen moesten betalen, kwamen er nieuwe Amerikaanse staatsobligaties op de markt. Zo stroomden banken op twee punten leeg. Een “tijdelijke mismatch tussen de vraag naar financiering en de beschikbaarheid van cash”, noemt JPMorgan het.

Opgelucht?

Daarmee is de consensus dat het ingrijpen van de Fed niet gebaseerd is op dezelfde problemen die de crisis van 2008 veroorzaakten. Dat is goed nieuws, maar geen reden voor opluchting. Dat een ‘tijdelijk geldtekort’ zoveel paniek gezaaid heeft, geeft de indruk dat noch de Fed, noch banken, noch investeerders precies begrijpen hoe de financiële machine werkt. Dat komt deels omdat “de geldmarkt verandert door regelgeving, technologie, en nieuwe business modellen”, aldus (PDF) Simon Potter van de Fed. Precies daarom is er wat hem betreft “flexibiliteit nodig” om “tijdelijke problemen” aan te pakken.

Een decennium van experimenten op het gebied van monetair beleid, als gevolg van de meest recente crisis, heeft een vervormd financieel systeem achtergelaten. “We vliegen blind”, noemt Gillian Tett het van de Financial Times. “De Fed is nu als een piloot in een vliegtuig met een motor die stiekem veranderd is.”

Zou dit dan één van die bananenschillen zijn?