Recessie-indicator op hoogste stand

Eind juni bracht de BIS zijn jaarlijkse economische rapportage uit, waarin ze hun visie geven op de wereldeconomie. Korte samenvatting: de wereldeconomie vertraagt, en er zijn veel kwetsbaarheden, onzekerheden en risico's.

De baas van de "centrale bank van de centrale banken", Agustín Carstens, gaf een begeleidende speech, waarin hij wijst op nog sterkere vertraging dan in het rapport staat:

De vertraging lijkt te verergeren en zich te verspreiden sinds het rapport naar de pers is gestuurd. Er zijn tekenen van zwakkere consumptie en investeringen. En er zijn flinke risico's op de korte termijn.

De signalen van de BIS liggen in lijn met de waarschuwing van het IMF in oktober 2018 in de jaarlijkse World Economic Outlook:

De economische groei blijft (...) in 2019 op hetzelfde, relatief hoge niveau als vorig jaar. Maar nadat dit ‘plateau’ ten einde is wacht een onzekere toekomst. Veel van de huidige voorspoed is gebouwd op beleid dat niet kan worden volgehouden. Het einde van de huidige hoogconjunctuur kan heftig worden.

Er zijn allerlei macro-economische indicatoren die de conjunctuurcyclus zichtbaar kunnen maken. De consumptie- en werkloosheidcijfers volgen de cyclus met enige vertraging. Daarmee kun je vooral terugkijken. Maar sommige indicatoren lopen voor op de cyclus, en geven een idee van de richting waarin de economie zich ontwikkelt.

Eén van die indicatoren is de New York Fed Recession Indicator. Die geeft een waarschijnlijkheid van een recessie in de komende 12 maanden op basis van de renteverschillen op staatsobligaties. En die geeft nu de hoogste stand sinds 2008, namelijk boven de 30%.

The New York Fed's recession indicator is now at its highest since 2008. pic.twitter.com/l5RG8Gm8RY

— Tracy Alloway (@tracyalloway) July 9, 2019

Als we iets verder uitzoomen dan zien we dat het huidige niveau niet uitzonderlijk is, en ook zeker geen garantie geeft op een spoedige crisis. Maar het maakt wel nieuwsgierig naar andere macro-economische indicatoren. Ondersteunen die deze trend? Wijzen die ook naar een recessie?

De PMI's

Een veelgebruikte indicator is de PMI. Het is een index die het vertrouwen van inkopers in de economie weergeeft. Een waarde boven de 50 betekent vertrouwen en verwachting van groei, een waarde onder de 50 betekent onzekerheid en verwachting van krimp.

Hieronder zie je de Manufacturing PMI's van een aantal landen. Na een sterke periode in 2016 t/m 2018 zien we nu een snelle daling tot onder de 50.

Not a good looking picture. Readings for US, Eurozone and UK worse than the global slowdown of 2015. Looks like a solid case for policy insurance. pic.twitter.com/Kc6XO4betv

— Dr Julia Coronado (@jc_econ) July 24, 2019

Op dit moment zit een groot deel van de wereld onder de 50, volgens Raoul Pal.

There are only three PMI's in the world that are above 50 - India, Brazil and the US. All three are decelerating too. A reading blow 47 usually signals recession. All PMI's are falling very fast currently. A global recession is just a few months away. pic.twitter.com/TFzqCGG654

— Raoul Pal (@RaoulGMI) July 28, 2019

In sommige industrieën is dit al zichtbaar. De Duitse autobouwers hebben het bijvoorbeeld al zwaar. Maar we zien ook terugloop in de chemische industrie, vastgoed, vrachttarieven en winkelverkoop.

When we say that the German car industry is in trouble, we mean 2008 kinda trouble! @yardeni via @SoberLook pic.twitter.com/otjt4ExaER

— Adam Tooze (@adam_tooze) August 13, 2019

De yield curve

Een lening met een korte looptijd heeft normaal gesproken een lagere rente dan een zelfde soort lening met een lange looptijd. Dat geldt ook voor staatsleningen. Hoe langer de termijn, hoe hoger de opbrengst (yield).

Als we de opbrengsten van verschillende looptijden naast elkaar zetten, dan zien we een stijgende lijn. Steeds hogere opbrengst bij steeds hogere looptijd: De normale yield curve.

Soms is de opbrengst van leningen met een korte looptijd hoger dan die van leningen met een lange looptijd. Dat noemen we een inverted yield curve. Het is een signaal dat de markt vlucht naar veilige investeringen, en blijkt een goede voorspeller van recessies te zijn.

Half augustus was de Amerikaanse 10-jaars rente lager dan de 2-jaars rente. Anders gezegd, de spread tussen die twee werd negatief. Een heel vroeg, heel klein signaal dat een recessie op komst is? Trump maakt zich er in elk geval kwaad over.

Niet alleen in de VS zien we omkering van de yield curve. In Duitsland is de 1-maands rente nu boven de 10-jaars rente.

The German yield curve, which is now fully negative, is also inverted from 1M to 10Y pic.twitter.com/6aHZQnDj51

— zerohedge (@zerohedge) August 14, 2019

Het is nog vrij vroeg, maar als de trend zich voortzet, zou ook dit een aanwijzing kunnen zijn van een komende recessie.

I knew the Fed had made a policy error by cutting 25bps only...but wow, the rapid and violent inverting of the entire yield curve was not something I expected... the bond market is SCREAMING that recession is now baked in the cake but the steepening is always the final signal...

— Raoul Pal (@RaoulGMI) August 7, 2019

De Rabobank-indicator

De Rabobank spreekt al over "de Amerikaanse recessie van 2020", als ware er geen twijfel dat die er gaat komen.

Zij hebben net als de NY Fed een early warning signal die een toekomstige recessie aankondigt. Die staat op dit moment boven de 80% kans dat er over 17 maanden een recessie is, eind 2020 dus.

Google Trends

Bij Google Trends kun je zien hoe de interesse in een bepaald onderwerp door de tijd heen verandert, gebaseerd op het aantal zoekopdrachten naar zo'n onderwerp.

Hieronder zie je de grafieken van "recession" in de VS, en "recessie" in Nederland. Het is opvallend dat in eerdere jaren de interesse goed overeenkwam met de feitelijke recessies. In de VS zie je met name in 2008 en 2009 bijzondere interesse. In Nederland daarnaast ook in 2011.

We zien de zoektermen nu flink uitbreken, waarbij in de VS al bijna het niveau van 2008 bereikt wordt. Voelt men iets aankomen? Zal men daardoor ook minder gaan besteden en meer sparen, in afwachting van wat er gaat komen? 

Tot slot

We bespraken eerder deze week de dalende economische groei en de dalende rente als belangrijke signalen voor een recessie. Vandaag onderzochten we een aantal economische indicatoren die een indruk geven van de richting waarin de economie beweegt, als "ondersteunend bewijs".

Er zijn nog veel meer macro-economische indicatoren waar je naar kunt kijken. Macro-econoom Raoul Pal heeft de laatste maanden heel wat tweets en video's gemaakt waarin hij ze behandelt.

Veel van de klassieke recessie-indicatoren geven al vrij duidelijk aan dat een recessie voor de deur staat. Of dit een milde of een heftige wordt, dat kunnen we op basis van deze vrij vroege signalen nog niet zeggen.

Er is wel wat economische en politieke instabiliteit. Denk aan de valuta- en heffingen-oorlog van Trump, de Brexit en de onrust in Hong-Kong. Eén of meerdere schokken zouden de signalen snel sterker kunnen maken!